نوشته شده در شنبه بیست و هفتم آذر 1389 ساعت 14:53 شماره پست: 63

پایداری محیط زیست باسوخت زیستی ارزشمند Curcas Jatrofa

         تأمين انرژي جهان و چگونگی مصرف آن از دیرباز یکی از دغدغه های ذهن بشر و مباحث روز دنيا بوده و هست و انسان همیشه مجبور به جستجو براي يافتن راههایی برای کاهش هزینه هاي توليد آن كرده است . انرژي بستر حركت‌هاي اقتصادي را تعيين مي‌كند و به پيروي از آن حركت‌هاي اجتماعي سياسي و فرهنگي ملت‌ها جهت و شكل مي‌گيرند . اهرم انرژي در دنياي كنوني به قدري حياتي است كه به طور مستقيم منافع ملي كشور ها را تحت تأثير قرار ‌داده و رابطه آنها با يكديگر را تعيين مي‌كند.

         هم اينك دنيا با قدرت و سرعت به سمت توليد انرژي‌هاي پاك يا سوخت‌هاي متكي به طبيعت تجديد شونده روي آورده است . از اساسي‌ترين علل اين مسئله استراتژي قطع وابستگي جهان اول به سوخت‌هاي فسيلي خاورميانه است كه در استراتژي مديريت جهاني تبديل به يك نگراني بزرگ براي جهان اول شده است. در حقيقت جهان اول به دنبال استقلال توليد انرژي از خاورميانه ، با روش‌هايي است كه كمترين هزينه را برايش داشته باشد . بدين ترتيب توليد بايوديزل‌ها و بايواتانول‌ها جايگاه ويژه‌اي كسب كرده است . تقاضاي جهاني سوخت‌هاي زيستي مدام در حال افزايش است و تا سال2014 به 44 ميليارد تن در سال خواهد رسيد ، يكي ديگر از علل افزايش تقاضا براي سوخت‌هاي زيستي ، عزم جدي جهان براي كاهش اثرات تغييرات اقليمي است كه اكنون به يك نگراني دائمي براي كشورهاي دنيا تبديل شده است و به نظر مي ‌رسد اگر مصرف سوخت‌هاي فسيلي به طور جدي كاهش نيابد ، كره زمين به همراه ساكنان آن روزهاي سختي را پيش رو خواهد داشت. روزهايي كه نشانه‌هاي آن ، با خشكسالي‌هاي پي در پي ، كاهش شديد بارندگي‌ها ، سيلاب‌هاي سهمگين ، گرماي بيش از حد ، انقراض گونه‌هاي گياهي و جانوري به پيشواز آمده‌است . براي كشور ما ايران نيز دستيابي به تكنولوژي و خودكفايي در زمينه توليد مواد اوليه بايوديزل‌ها و بايواتانول‌ها حياتي است و بايد به عنوان يك راهبرد ملي در دستور قرار گيرد .

         در روزگاري كه مهمترين دغدغه مسئله زيست محيطي در كلان شهرها آلودگي هواست ، اگر كشوري بتواند به اين تكنولوژي دست يابد علاوه بر اينكه در مصارف اقتصادي خود ، صرفه جويي مي كند ، محيط زيست خود را نيز از آلودگي هاي ناشي از سوخت هاي فسيلي در امان نگاه مي دارد . اين موضوعي است كه امروز دنيا را به فكر انداخته تا با همه توان سوخت هاي فسيلي را مغلوب سوخت هاي گياهي كند و از اين طريق علاوه بر اينكه انرژي هاي پاك آينده را از آن خود مي كند ، هواي آلوده اش را هم به همراه سوخت هاي فسيلي دفن كند .

         استفاده از سوختهای طبیعی یکی از راهکارهایی است که امروزه اکثر دانشمندان به دنبال تولید آن هستند . سوخت طبیعی به سوختی گفته می شود که با محیط زیست سازگار بوده و فاقد آلودگی باشد . یکی از این راه ها استفاده از روغن گیاه جاتروفا است ، روغنی که در حال حاضر مي تواند به عنوان سوخت در هواپیما ها استفاده شود و می رود که کم کم خود را جایگزین سوختهای فسیلی نماید . گیاه جاتروفا به دلیل داشتن ترکیبات سمی مثل لکتین و ساپونین و ترکیب سرطانزای phorbol مصرف خوراکی ندارد . دانه های جاتروفا حدودا 40% روغن دارد . روغن به دست آمده از جاتروفا در هر هکتار 10 برابر بیشتر از روغن ذرت و 4 برابر بیشتر از روغن سویاست . این خصوصیات است كه جاتروفا را به عنوان یك سوخت زیستی با صرفه مطرح می کند . تفاله های دانه های جاتروفا پس از روغن گیری باز هم قابل تخمیراست و می توان از آن به عنوان biomass الکل گرفت .

         به طور کلی از دو روش جهت استفاده از سوختهای طبیعی استفاده می شود:

         1 - در روش اول چغندر قند یا نیشکر یا نشاسته ذرت را به کمک مخمر ، تخمیر می کنند که محصول نهایی آن اتانل یا اتیل الکل هست . در اروپا سوختي به ماشين ها تزريق مي شود که به جاي توليد دي اکسيد کربن ، متان توليد مي کند . اين سوخت از تخمير مواد غذايي به دست آمده و به نحوي توليد آن منجر به تهديد امنيت غذايي جامعه مي شود اما جاتروفا روغني توليد مي کند كه سمي است و مصرف غذايي ندارد .

         2 - در روش دوم استفاده از روغن گیاهان  روغنی مثل روغن پالم ، ذرت ، سویا و اخیرا ً جاتروفاست . ویسکوزیته این روغن ها وقتی حرارت می بینند کم شده و مستقیما در موتورهای دیزلی قابل سوختن هستند .

         توليد سوخت هاي زيستي از اين گياه بدون انجام عمليات فرآوري مزيت اصلي جاتروفا است . استفاده از اين سوخت نزديك به 80درصد از ميزان انتشار دي اکسيد کربن را نسبت به حجم مشابه سوخت فسيلي خود پائين مي‌آورد .

       گیاهان غیر خوراکی ، Jatropha Curcas (جی . سی) ، برای تولید سوخت زیستی به عنوان یک جایگزین برای سوخت های فسیلی سنتی در زنجیره تولید انرژی و توازن زیست محیطی محسوب مي گردد . . سرمایه گذاری در زمينه سوخت زیستی جی . سی در مناطق گرمسیر مانند کنیا و در کشور هاي خاص و کمتر توسعه یافته در حال رشد است .

         گونه هايي از اين گياه قابليت تهاجمي دارند و بذر سبک توليد مي کنند ، در حالي که بذرهاي جاتروفا بسيار سنگين بوده و خصوصيت تهاجمي براي آن در هيچ کجاي دنيا گزارش نشده است . جاتروفا در مراکش ، عربستان و اردن کشت شده و بر اساس تفاهم نامه اي بين هند و مصر به اين کشور ها وارد شده است .                               

         جاتروفا از جمله گياهان خاص نواحي تروپيکال بوده که براي اولين بار ، 3 هزار بذر آن از مصر وارد ايران شده تا در بندرعباس در نهالستان باغو كشت شود . در حال حاضر اين گياه مراحل سازگاري با شرايط اقليمي منطقه را مي گذراند . سرمايه گذاران بخش خصوصي استان گلستان در گنبدکاووس نيز قصد دارند نخستين واحد کشت و صنعت و پالايشگاه سوخت زيستي بيوديزل يا سوخت سبز را با استفاده از گياه جاتروفا بسازند و به ميزان60 ميليون ليتر سوخت بيوديزل در کشور را توليد كنند . بذري كه اصل آن متعلق به منطقه آمريكاي جنوبي (برزيل) است و در هند و مصر كاشته و توسعه يافته است .

         از ويژگي جاتروفا آن است كه اگر پس از سه سال به بار بنشيند حدود شش تن بذر در هكتارتوليد مي كند از اين ميزان سه تن روغن به دست خواهد آمد . ، يعني از هر بذر آن حدود 50 درصد روغن خالص به دست مي آيد و بدون هيچگونه عمليات فرآوري و حتي تركيبي به عنوان جايگزيني مناسب به طور مستقيم وارد موتورهاي ديزلي مي شود . دانه های آن را می توان به سوخت های زیستی موتورهای دیزلی تبدیل کرد و از آن می توان در تولید برق و سوخت مورد نیاز برای پخت و پز در خانواده های روستایی بسیار فقیر در مناطق خشک استفاده کرد . ریشه های جاتروفا در جستجوی آب به اعماق زمین نفوذ می کند و در سطح زمین نیز گسترده می شود لذا برای جلوگیری از فرسایش خاک بسیار موثر است ، به گفته فائو سطح زیر کشت گیاه جاتروفا در سرتاسر جهان به نهصد هزار هکتار رسیده ولی پیش بینی می شود تا سال دو هزار و پانزده سطح زیر کشت این گیاه به دوازده میلیون و هشتصد هزار هکتار برسد .                                                                    

         اين گونه نوعي بوته است كه در مناطق استوايي و اراضی تخریب شده ، بیابان و حاشیه آن ، بسيار مقاوم و تکثير آن آسان و داراي ساقه سخت بوده و دامنه اکولوژیک گسترده دارد ، در اراضي غير قابل استفاده براي زراعت مي تواند کشت شود و بدون هيچگونه آفتي به راحتي رشد كند .  از سوي ديگر ، آب مورد استفاده براي کشت گياه هرز آب هايي است که در کشاورزي قابل بهره برداري نيست و با پساب‌ها می‌توان آن را آبیاری کرد . نهال اين گونه در 3-2 سال ابتدايي نياز به آبياري داشته و پس از طي اين دوره ، نياز آبي بسيار کمي دارد . براي چراي دام نيز ارجحيتي ندارد . اين گياه تا سن 50 سالگي خاصيت بذردهي خود را حفظ مي كند .

         جاتروفا داراي قدرت پا جوش دهي  و حداکثر ارتفاع درخت 3 متر است بذر باقالی شکل این‌گونه آن قدر سنگین است که امکان پخش آن در اراضی جانبی آن وجود ندارد و در زمين هاي ديم و کم بازده و شور با متوسط بارندگي 250 ميلي متر درسال رشد مي نمايد . منطقه اصلي پراکنش آن در اطراف خط استواست ، ميزان روغن موجود در بذر جاتروفا 45-37 درصد بوده و پايه سوخت بايوديزل را تشكيل مي‌دهد اين درخت پس از 3 سال ، دوبار در بهار و تابستان بذر توليد کرده و هر درخت هر بار 5 تا 8 کیلوگرم بذر می‌دهد و در سال هاي پاياني عمر گياه ، توليد بذر کاهش مي يابد . روغن تولید شده بسیار ارزان و روغنی است که مستقیما ً می‌تواند به‌عنوان سوخت یا روغن موتور در موتورهای سنگین استفاده شود.  روغن بذر اين گونه جايگزين مناسبي براي سوخت موتورهاي ديزلي ، هواپيما و تانک ها است .

         پس از انجام فرآيندهاي لازم روي بذر جاتروفا ، از آن به عنوان سوخت بيوديزل استفاده نموده و برخي مشتقات دارويي و بهداشتي و خوراکي داشته و در تهيه آفت کش ، توليد محصولات آرايشي و بهداشتي ، درمان بيماري هاي پوستي ،زخم‌های بدن ، رماتیسم ، دندان درد ، کنترل و پیشگیری از سرطان ، تهيه پادزهر و از تفاله آن به عنوان غذاي دام استفاده مي كنند . اين درختچه از اين منظر كه چالشي براي امنيت غذايي و كاهش منابع آبي نيست ، توانسته است ميان دو بخش كشاورزي و انرژي آشتي برقرار كند />          چون براي توليد آن بايد جنگل‌كاري‌هاي وسيعي صورت پذيرد ، علاوه بر افزايش سطح فضاي سبز و بيابان‌زدايي ، به ايجاد منافع حاصل از يك جنگل‌كاري مصنوعي نيز مي انجامد . توسعه جاتروفا و بازاريابي آن فرصتي مناسب براي روستاييان بوده و مي تواند سبب کاهش وابستگي به سوخت هاي فسيلي و تعديل فقر در جوامع محلي شود .                                                                          .
         بيوديزل در دنيا عمدتاً از ذرت ، سويا ، کلزا ، آفتابگردان و دانه هاي روغني ديگر توليد شده است اما در اين طرح از جاتروفاي کاشته شده در اراضي فقير و غيرقابل کشت استفاده مي شود . از آنجايي که در پالايشگاه هاي توليد اين سوخت ، سوخت گياهي به دست مي آيد مضرات زيست محيطي و آلودگي آبهاي زيرزميني را در پي نخواهد داشت

         توليد سوخت بيوديزل ، در کشورهاي هند ، چين ، مصر ، تايلند ، ويتنام ، اندونزي ، برزيل ، اردن و عربستان به صورت پايلوت درحال انجام است و فقط درکشورهند چند ميليون هکتار به کشت اين گياه اختصاص داده شده است .

         از امتيازات ويژه اين سوخت بالابودن درجه اکتان ، بالابودن محتواي اکسيژن و پائين بودن گوگرد است و در مجموع احتراق فوق العاده اي در خودرو ايجاد مي کند حال اين كه اين سوخت يک سوخت فسيلي نيست بلکه يک سوخت زيستي محسوب مي شود .

         امروزه يكي از مهمترين چالش هايي كه سوخت هاي گياهي در دنيا ايجاد كرده اند ، استفاده از موادغذايي براي تهيه آنها است ، در شرايطي كه هم اكنون بيش از يك ميليارد نفر گرسنه در جهان وجود دارد، استفاده از هويج، ذرت و كلم براي به حركت درآوردن موتور خودروها غيرمنصفانه به نظر مي رسد .

         اين در حالي است كه جاتروفا از تخمير موادغذايي به دست مي آيد و نه تنها مصرف خوراكي ندارد كه مسموم كننده هم هست ، بنابراين روغن آن بدون اين كه موادغذايي گياهي را تهديد كند ، به عنوان سوخت بدون فرآوري موتورهاي ديزلي را به حركت درمي آورد.

         يکي از سياست هاي سازمان خوار و بار و کشاورزي (فائو) ، تبادل بذر و گونه هاي جديد اين گياه در ميان کشورهاي عضو است .

       سال 2007 ژاپن هواپیمایی ساخت که با این سوخت پروازکرد . در ژوئن 2008 در تريرروژ ژاپن جشنواره اي به نام Fet Gwo Medsyen  با حضور بيش از 10000 نفر براي به نمايش گذاشتن محصولات ساخته شده از روغن گياهي jatropha  به عنوان پيشگام در توسعه سطح اين گياه در كشت و كشاورزي و اقتصاد برگزار شد .

         خطوط هوایی ژاپن و پيشتر از آن هواپیماهای جت747 Air New Zealand روغن جاتروفا را به عنوان سوخت انتخاب کردند .

         اولين خودرو با سوخت گياهي در اندونزي نيز به حركت در آمده ، اين خودرو با سوخت روغن گياه جاتروفا ‪ حركت كرده و به آرامي از قله‌هاي سرد آتشفشاني فلورس و جزاير سومباوا و همچنين ييلاقات گرم جاوانيس عبور كرد و يك سفر سه هزار و ‪ ۲۰۰كيلومتري را در اندونزي با موفقيت به پايان رساند . اين سفر از مبدا آتامبو در تيمور شرقي به مقصد جاكارتا پايتخت اندونزي انجام گرفت .                                                                   .
شايد اين خودرو اولين خودرو با سوخت بيوديزل خالص در جهان باشد اما در اندونزي قطعا اولين است . با وجود اينكه اندونزي از لحاظ سوخت فسيلي غني است اما مي ‌داند كه اين ذخيره بي‌پايان نيست . اندونزي تنها ‪ ۳۲ تا ‪ ۲۵سال نفت ، ‪ ۶۰سال گاز و ‪ ۱۵۰سال زغال سنگ دارد . اين سوخت گزينه ارزانتري نسبت به سوخت‌هاي فسيلي است و بالقوه مي‌تواند به بهبود وضع مالي كشاورزان فقير اندونزي در شرق اين كشور كمك كند . گياه "جاتروفا" براي كشت در مناطق خشك شرق اندونزي مناسب است.

منابع :

خبرگزاري موج 25 دي ۱۳۸۸

http://www.turkmenstudents.com

خبرگزاري حقوق بشر اركان خبري كميسيون حقوق بشر اسلامي ايران14/11/1388

روزنامه ايران، شماره 4423 به تاريخ 8/11/88، صفحه 19 (محيط زيست)

http://reza-rahd.blogsky.com

http://www.hamshahrionline.ir/news

http://www.iranseda.ir/FullNews

http://gostarshimi.blogfa.com

 

 

 

 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: